Gemeentepils

Schoon water; zo gewoon! Ik denk er eigenlijk nooit bij na. Wassen, schoonmaken, koken en drinken; een draai aan de kraan en een schijnbaar onuitputtelijke hoeveelheid water, koud of warm, staat me ter beschikking. Dit is in Nederland zo en ook in Zweden. Verschil merk ik niet en proef ik ook nauwelijks. Toch heb ik tijdens het schrijven van dit blog ontdekt dat er meer over water in beide landen te ontdekken is dan ik in eerste instantie dacht.

Allereerst een open deur, maar toch: water is van levensbelang! Het is de bron van alles wat leeft. Het is één van de meest waardevolle stoffen op aarde. Een stof die tegelijk veelal ook erg wordt ondergewaardeerd. Zonder water overleeft een mens slechts een paar dagen. Een liter olie brengt echter vele malen meer op. Iets met beschikbaarheid en schaarste denk ik. Er is immers water genoeg?

In ieder geval in Zweden. Want wat me meteen al tijdens mijn eerste bezoek aan het land opviel is dat, met name ook in de provincie Värmland, er een enorm aantal meren te vinden is. In Värmland zijn het er meer dan 10.000. Het Vänermeer is, met een oppervlak van ca. 5000 km², het grootste meer van Zweden. Maar in totaal telt Zweden 97.500 meren met een oppervlakte groter dan 8.000 vierkante meter. Als je de kleintjes meerekent, zijn het er met gemak honderdduizend. Ze zijn veelal ontstaan aan het einde van de laatste ijstijd en zijn vaak voormalige gletsjers. Veel meren zijn dan ook erg diep. De zware ijsmassa's polijstten niet alleen de bergen, maar sleten ook de harde rotsbodem uit. Zo is de unieke meren-structuur van Zweden ontstaan. 

Het land heeft dus veel waterrijke gebieden. Zoet water heeft zijn oorsprong in neerslag, zoals regen en sneeuw. Het stroomt via rivieren, beken en het grondwater richting de zee.

Even wat algemene cijfertjes. Ongeveer 97% van het water op aarde bevindt zich in de oceanen en is te zout om als drinkwater of voor de landbouw gebruikt te worden. Dus slechts 3% van al het water op aarde is zoet water. Maar het grootste deel daarvan is niet makkelijk bereikbaar. Ongeveer 70% zit namelijk gevangen in eeuwige sneeuw en ijs en circa 30% ervan bevindt zich onder onze voeten als grondwater. Slechts 0,3% van het zoete water zit in de vorm van oppervlaktewater in meren, rivieren en moerassen. 1% daarvan kan slechts als drinkwater gebruikt worden. Per dag gebruiken we gemiddeld 121 liter drinkwater per persoon. Het grootste deel (70%) door te douchen en het toilet door te spoelen, daarnaast onder andere door het wassen van vaat en kleding en het bereiden van eten en drinken.

In Nederland leveren 10 drinkwaterbedrijven het grootste deel van het leidingwater in het land. Elk drinkwaterbedrijf levert exclusief aan een door de minister aangewezen distributie- of voorzieningsgebied. In weinig landen zijn de normen en de controles zo streng als in Nederland. Alle tien drinkwaterbedrijven hebben daarnaast vaak zelf nog striktere drempelwaarden om er zeker van te zijn dat ze ruim binnen die wettelijke vereisten blijven. Het drinkwater in Nederland is dus prima in orde, maar daarvoor zijn wel flinke bewerkingen nodig. En er bestaat een risico voor de toekomst; bestrijdingsmiddelen, lozingen en stoffen, zoals medicijnresten, kunnen in het drukbevolkte kleine landje een bedreiging gaan vormen voor de drinkwatervoorziening.

In Zweden is dat iets anders. Meer dan de helft van het Zweedse drinkwater is afkomstig van natuurlijk zuiver grondwater, dat niet behandeld hoeft te worden voor consumptie. Dat is te beredeneren. Het land is natuurlijk veel dunner bevolkt dan Nederland. Industrie, landbouw en veeteelt hebben letterlijk de ruimte en daardoor er is nog relatief veel niet-verontreinigd water te vinden.

Veel bewoners op het platteland maken gebruik van eigen (of gezamenlijke) bronnen. Ook het huis in Torkilsbyn heeft een eigen bron. Dit is een gegraven bron van ongeveer 6 meter diep. Sommige huizen hebben echter een geboorde bron die wel 80 meter diep kan zijn. 

De microbiologische en chemische kwaliteit en het radongehalte in het drinkwater kan door analyse worden bepaald. Deze analyses moeten worden uitgevoerd door geaccrediteerde laboratoria volgens de in Zweden geldende normen. 'Ons' water is onlangs getest door Renton (https://renton.se/vattenanalys/<br>). Hoe dat werkt? Eigenlijk best eenvoudig. Je bestelt een testsetje voor jouw soort bron (gegraven, geboord, diepte etc.). Je vult de geleverde flesjes met water en stuurt ze gekoeld op. Twee weken later krijg je de uitslag en weet je of het water aan de normen voldoet. Gelukkig is onze bron prima in orde. Veel waarden bevonden zich zelfs ver onder de norm. Daar waar de pomp in de kelder zit heeft Peter ook nog enkele filters aangebracht. Dus voordat het water uit de kraan komt in huis vindt er een extra zuiveringsronde plaats. Is het water uit een bron echter niet in orde dan kan Renton adviseren over de te nemen maatregelen. 

Het water in Zweden is dus schoon en ook zeer schoon (in de betekenis van mooi!!!). Waar we ook zijn of komen elke keer zijn we weer onder de indruk van de pracht en magie van de Zweedse natuur. In elk jaargetijde. Vanaf huis is het een klein stukje wandelen naar het meer, waar 's zomers kan worden gezwommen en 's winters kan worden geschaatst. En wat is er nu fijner dan met elkaar daar aan de waterkant te genieten van een heerlijk glaasje gemeentepils (die je eigenlijk niet eens van huis hoeft mee te nemen, maar zo uit het meer kunt scheppen)? Proost!